آیا قطب جنوب ماه کلید آینده اکتشافات فضایی است؟

لیلا دولتی جلوگیر: فضاپیمای سلن در منطقه‌ای به نام «تپه‌های لونار» (Lunar Hills)، در فاصله حدود ۱۵۰ کیلومتری قطب جنوب ماه، فرود آمد. این منطقه به دلیل شرایط نوری و دمایی منحصربه‌فرد، از جمله سایه‌های دائمی در دهانه‌ها، به‌عنوان مکانی ایده‌آل برای یافتن یخ‌های زیرسطحی شناخته می‌شود. اگر این فرود با موفقیت کامل انجام شده باشد، سلن تا ۱۲ روز فرصت دارد تا داده‌های علمی ارزشمندی را جمع‌آوری کند.

ابزارهای نوآورانه و ربات‌های جهنده

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های این ماموریت، استفاده از یک ربات جهنده کوچک به نام «استلار» (Stellar) است که برای کاوش در دهانه‌های تاریک و سرد ماه طراحی شده است. این ربات، که با حمایت مالی ناسا توسعه یافته، قادر است تا با پرش‌های کنترل‌شده تا ارتفاع ۸۰ متر، به داخل یک دهانه دائماً در سایه نفوذ کند. استلار مجهز به دوربین‌های پیشرفته و حسگرهایی است که می‌تواند تصاویری بی‌سابقه از این مناطق ثبت کرده و نشانه‌های یخ را شناسایی کند. پروفسور اِما ویلسون، متخصص علوم قمری از دانشگاه کمبریج، می‌گوید: «ربات‌های جهنده به دلیل نبود جو در ماه، ابزاری بسیار کارآمد برای کاوش در مناطق ناهموار هستند و می‌توانند به مکان‌هایی دسترسی پیدا کنند که برای ربات‌های چرخ‌دار غیرممکن است.»

علاوه بر استلار، فضاپیمای سلن حامل یک مته پیشرفته به نام «لونار کور» (Lunar Core) است که می‌تواند تا عمق یک متری سطح ماه را حفاری کرده و نمونه‌هایی برای تجزیه و تحلیل جمع‌آوری کند. یک طیف‌سنج شیمیایی نیز برای بررسی گازهای آزادشده از خاک ماه و شناسایی ترکیبات احتمالی مانند یخ آب استفاده می‌شود. همچنین، این ماموریت شامل یک سیستم ارتباطی نوآورانه ۵G است که توسط یک شرکت فناوری پیشرو توسعه یافته و امکان انتقال داده‌های پرسرعت بین ابزارهای مختلف در سطح ماه را فراهم می‌کند.

همکاری با ناسا و چشم‌انداز آینده

ماموریت IM-2 بخشی از برنامه ناسا برای توسعه زیرساخت‌های لازم برای بازگشت انسان به ماه از طریق پروژه «آرتمیس» است که هدف آن فرود فضانوردان در سال ۲۰۲۸ است. ناسا با همکاری شرکت‌های خصوصی مانند Intuitive Spaceworks، هزینه‌های اکتشاف ماه را کاهش داده و در عین حال فناوری‌های جدیدی را آزمایش می‌کند. پروفسور ویلسون می‌افزاید: «یافتن منابع آب در ماه می‌تواند بازی را تغییر دهد. این منابع نه‌تنها برای تأمین آب آشامیدنی و اکسیژن برای فضانوردان حیاتی هستند، بلکه می‌توانند به تولید سوخت موشک برای ماموریت‌های دوربرد، مانند سفر به مریخ، کمک کنند.»

این ماموریت همچنین به دنبال پاسخ به پرسش‌های علمی بزرگ‌تر است. به گفته دکتر کامیار حسینی، پژوهشگر علوم سیاره‌ای از دانشگاه آکسفورد: «مناطق دائماً در سایه ماه مانند کپسول‌های زمانی هستند که می‌توانند اطلاعاتی درباره تاریخچه آب در منظومه شمسی داخلی ارائه دهند. این داده‌ها به ما کمک می‌کنند تا درک بهتری از چگونگی شکل‌گیری سیارات قابل‌سکونت مانند زمین داشته باشیم.»

چالش‌های فرود و درس‌هایی از گذشته

فرود در قطب جنوب ماه به دلیل زاویه کم نور خورشید و سایه‌های طولانی، یکی از دشوارترین چالش‌های اکتشاف فضایی است. سال گذشته، ماموریت قبلی این شرکت با فضاپیمای «هلیوس» به دلیل فرود نامناسب و واژگونی، نتوانست تمام اهداف علمی خود را محقق کند. با این حال، Intuitive Spaceworks اعلام کرده که برای ماموریت IM-2 بهبودهای چشمگیری در سیستم‌های ناوبری و فرود اعمال کرده است تا از تکرار مشکلات قبلی جلوگیری کند.

این ماموریت نه‌تنها گامی به سوی ایجاد پایگاه‌های انسانی در ماه است، بلکه بخشی از یک رقابت جهانی برای بهره‌برداری از منابع ماه و آماده‌سازی برای ماموریت‌های آینده به مریخ و فراتر از آن محسوب می‌شود. موفقیت یا شکست این ماموریت می‌تواند تأثیر عمیقی بر آینده اکتشافات فضایی و نقش شرکت‌های خصوصی در این حوزه داشته باشد.