واکنش‌ها به صدور فرمان حقوق زنان؛ طالبان عوض نشده است

نازنین بقایی: طالبان روز جمعه، ۱۲ آذر ماه ۱۴۰۰ فرمانی موسوم به فرمان حقوق زنان منتشر کرد و همان‌طور که انتظار می‌رفت در متن آن هیچ اشاره‌ای به حق تحصیل و کار زنان نکرد. فرمان مذکور بلافاصله پس از انتشار مورد انتقاد زنان قرار گرفت. طبق گفته زنان و کارشناسان افغانستانی، امر مذکور گواهی بر بی‌علاقگی طالبان برای اعطای آزادی‌های اساسی به میلیون‌ها زن بوده که در ماه‌های اخیر در خانه‌های خود محبوس شده‌اند. با این وجود در این فرمان قوانین غیر زن‌ستیزانه‌ای مانند محکوم کردن ازدواج اجباری و دادن سهم الارث به زنان بیوه هم به چشم می‌خورد. در متن این فرمان که توسط ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان منتشر شد آمده است: «زن یک دارایی نیست، بلکه یک انسان شریف و آزاد است و هیچ‌کس نمی‌تواند او را در ازای صلح و یا پایان دادن به خصومت به کسی بدهد.»

طالبان از سوی جامعه بین‌المللی تحت فشارهای شدیدی برای حمایت از حقوق زنان قرار گرفته‌اند؛ تاجایی که اکثر کمک‌های مالی افغانستان مسدود شده است. با این حال، رهبران طالبان طی چهار ماهی که قدرت را به‌دست گرفته‌اند محدودیت‌های بسیاری بر تحصیل دختران و کار کردن زنان اعمال کرده و حقوقی را که زنان طی دو دهه گذشته با تلاش‌های بی‌وقفه خود بدست آورده بودند، از آنان سلب کردند.

مصاحبه با زنان افغان

زنانی که در روز جمعه، پس از انتشار فرمان حقوق زنان با آن‌ها گفت‌وگویی شد معتقد بودند که فرمان مذکور تاثیر چندانی در زندگی آنان نخواهد داشت، زیرا حقوقی که طالبان آن را به تفصیل توضیح می‌دهند، پیش‌تر تحت عنوان قوانین اسلامی ذکر شده بود. رهبران طالبان پس از به قدرت رسیدن قول دادند که زنان حقوقی را در چهارچوب قوانین اسلامی خواهند داشت، اما مشخص نکردند که منظورشان از این حقوق چیست و چه تفاوتی با قوانین سخت تحمیل شده توسط آن‌ها در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، یعنی دورانی که زنان از بیرون رفتن بدون سرپرست مرد و دختران از تحصیل منع شده بودند، دارد.

«مژدا»، ۲۰ ساله، دانشجوی افغان از کسانی بود که با او مصاحبه شد، او گفت: «فرمان حقوق زنان هیچ ارتباطی با حق ما برای رفتن به مدرسه، دانشگاه و یا شرکت در امور دولتی ندارد. اگر به همین منوال پیش برود، هیچ امیدی برای آینده خود نمی‌بینیم. طالبان فقط می‌خواهند زنان در خانه بمانند و از رفتن آن‌ها به مدرسه و سرکار جلوگیری می‌کنند، اما خواستار وصل شدن به جامعه جهانی هستند.»

«هدر بار»، دستیار مدیر حقوق زنان در دیده‌ بان حقوق بشر گفت: «در طول سه ماه و نیم گذشته برای طالبان بیش از پیش روشن شد که حقوق زنان، مخصوصاً تحصیل دختران مانع جدی بر سر راه چیزهایی است که آنان از جامعه جهانی می‌خواهند؛ یعنی به رسمیت شناخته شدن، مشروعیت، بودجه و رفع انسداد دارایی.»

رهبران طالبان در ماه‌های اخیر چهره معتدل‌تری از خود را به جهان معرفی کردند و متعهد شدند که آموزش‌های ابتدایی و متوسطه را برای دختران آزاد می‌کنند، اما مدافعان حقوق قانع نشده‌اند که دیدگاه آنان تغییر کرده‌است. به گفته «بار»: «دیدگاه آنان نسب به سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، در مورد نقش زنان کاملاً دست نخورده باقی مانده است؛ بنابراین اظهارات مذکور عملی نیست. درواقع این اظهارات کمی توهین آمیز نیز هست، زمانی‌که در همین لحظه میلیون‌ها دختر از حق دسترسی به آموزش محروم هستند.»

«بار» همچنین خاطرنشان کرد که طالبان پس از لغو تمامی سازوکارهای حمایتی زنان، راهی برای عملی کردن اظهارات خود، مبنی بر حمایت از حقوق زنان ندارند.

تلاش برای محدود کردن زنان افغانستانی

طالبان از زمان به قدرت رسیدن، وزارت امور زنان که یک نهاد کلیدی برای ارتقای حقوق زنان از طریق قوانین افغانستان بوده، لغو کردند. همچنین به گفته سازمان ملل متحد، طالبان قانون رفع خشونت علیه زنان را که در سال ۲۰۰۹ برای محافظت از زنان در برابر سوء استفاده‌هایی مانند ازدواج اجباری به امضا رسیده بود را نیز لغو کردند.

«فریها صدیقی»، ۶۲ ساله، معلم سابق مدرسه‌ای در کابل  گفت: «اجرا کردن این فرمان در اکثر نقاط کشور غیرممکن است. طالبان تنها می‌توانند این فرمان را در پایتخت و برخی مناطق کشور عملی کنند. اکثر مناطق کشور رسوم مربوط به خود را دارند و این فرمان را نخواهند پذیرفت.»

«زهرا جویا»، روزنامه نگار افغان که از دست طالبان گریخته است، فرمان مذکور را بی‌معنی خواند و گفت: «در حال حاضر اکثر مردم افغانستان غذای کافی برای خوردن ندارند. طالبان هیچ راه حلی برای حل مشکلات اقتصادی کشور ندارند، با این حال همچنان در تلاش برای محدود کردن زنان هستند.»

منبع: CNN